اخلاق دینی: خودسرانه یا ضابطه مند

Authors

جواد دانش

abstract

از مهمترین اشکالات وارد بر وابستگی مفهومی -و به ویژه ثبوتیِ-اوصاف اخلاقی به دین، بی قاعدگی اراده و افعال ارادی خداوند و درنتیجه، خودسرانگی اخلاق برآمده از آن بوده است. بر اساس این نقد، اراده و کراهت خداوند یا امر و نهی او بی هیچ ضابطه و معیاری می تواند مفاهیم اخلاقی ای چون خوب و بد را شکل داده یا دست کم در اتصاف افعال انسانی به این محمولات تاثیر گذارد. اما برخی فیلسوفان و متکلمان - جدا از دیگر نقدهای وارد بر این دو تقریر از اخلاق دینی -کوشیده اند تا با ضمیمه کردن و افزودن قیدهایی به خداوند، استناد به تناقض منطقی افعال قبیح، توجه و تأکید بر ویژگی هایی چون بساطت خداوند و... به حل این مشکل همت گمارند که این پاسخ ها اصولاً ناتوان از حل این مسئله بوده اند مگر آن که مُراد حقیقی خداوند و موضوعات ثابت قضایای اخلاقی را ملحوظ در نظر آوریم.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

اخلاق دینی: خودسرانه یا ضابطه‌مند

از مهمترین اشکالات وارد بر وابستگی مفهومی -و به ویژه ثبوتیِ-اوصاف اخلاقی به دین، بی‌‌قاعدگی اراده و افعال ارادی خداوند و درنتیجه، خودسرانگی اخلاق برآمده از آن بوده ‌است. بر اساس این نقد، اراده و کراهت خداوند یا امر و نهی او بی‌‌هیچ ضابطه و معیاری می‌‌تواند مفاهیم اخلاقی‌‌ای چون خوب و بد را شکل داده یا دست‌‌کم در اتصاف افعال انسانی به این محمولات تاثیر گذارد. اما برخی فیلسوفان و متکلمان - جدا از ...

full text

استصلاح ِضابطه مند، نیاز ضروری فقه اسلامی

در مورد حجیت استصلاح (مصالح مرسله)، هم در میان خود مذاهب فقهی اهل تسنن و هم میان اهل تسنن و امامیه بحث و اختلاف نظر وجود دارد و هر کدام بر ادعای خود، استدلال‌هایی ارائه کرده و احیانا در رد و اثبات استصلاح به افراط و تفریط‌هایی دچار گشته‌اند. مقال? حاضر درصدد اثبات این مطلب است که استصلاح با ضوابطی که توسط فقها بیان شده از جمله اینکه مصلحت ضروری، قطعی، کلی و در زمین? مسائل اجتماعی و نه عبادی با...

full text

جرم اقتصادی؛ تعریف یا ضابطه؟

چکیده وجود نظام های مختلف اقتصادی سبب شده تا اعمال مخل سیاست ها وفعالیتهای اقتصادی به فراخور زمانها ومکان های مختلف، واکنش اجتماعی متفاوتی را درپی داشته باشد. این چندگانگی در عرصه اقتصاد و واکنشهای اجتماع، ارائه تعریف از جرم اقتصادی را دشوار میسازد. از سوی دیگر ارائه تعریف، حصر مصادیق و به تبع آن محدودیت واکنش و دشواری در حصول اهداف پیشگیرانه قانونگذار را موجب میشود. لذا بهجای تعریف، تبیین معیا...

full text

استصلاح ِضابطه مند، نیاز ضروری فقه اسلامی

در مورد حجیت استصلاح (مصالح مرسله)، هم در میان خود مذاهب فقهی اهل تسنن و هم میان اهل تسنن و امامیه بحث و اختلاف نظر وجود دارد و هر کدام بر ادعای خود، استدلال هایی ارائه کرده و احیانا در رد و اثبات استصلاح به افراط و تفریط هایی دچار گشته اند. مقال? حاضر درصدد اثبات این مطلب است که استصلاح با ضوابطی که توسط فقها بیان شده از جمله اینکه مصلحت ضروری، قطعی، کلی و در زمین? مسائل اجتماعی و نه عبادی باش...

full text

جرم اقتصادی؛ تعریف یا ضابطه؟

چکیده وجود نظام های مختلف اقتصادی سبب شده تا اعمال مخل سیاست ها وفعالیتهای اقتصادی به فراخور زمانها ومکان های مختلف، واکنش اجتماعی متفاوتی را درپی داشته باشد. این چندگانگی در عرصه اقتصاد و واکنشهای اجتماع، ارائه تعریف از جرم اقتصادی را دشوار میسازد. از سوی دیگر ارائه تعریف، حصر مصادیق و به تبع آن محدودیت واکنش و دشواری در حصول اهداف پیشگیرانه قانونگذار را موجب میشود. لذا بهجای تعریف، تبیین معیا...

full text

تبیین اخلاق اقتصادی ایرانیان با باورهای آیینی یا دینی با تکیه بر دوره مشروطه

چکیده تلاش برای شناخت راه‌های بومی رشد و پیشرفت از جمله دغدغه‌های اساسی جامعه ایرانی در زمان حاضر است. با وجود تلاش در این حوزه، ظاهراً توجه به کنشگر و فاعل انسانی در امر توسعه مغفول واقع شده است. در پژوهش حاضر، خصوصیات فردی ایرانی – در دوره مشروطه- در حوزه اقتصاد مورد تأکید قرار گرفته و برای مقایسه و تطبیق این خصائص با اخلاق اقتصادی‌ِ روایت شده توسط ماکس وبر از سایر ادیان به وی...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
نقد و نظر (فصلنامه علمی پژوهشی فلسفه و الاهیات)

Publisher: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم

ISSN

volume 17

issue 68 2012

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023